Veerkracht komt neer op mentaal flexibel zijn

Veerkrachtig zijn.  Dat is wat je zou willen als je te maken krijgt met tegenslag. Een veer keert altijd terug naar zijn oorspronkelijke staat. Hoe je hem ook uitrekt, hij laat zich niet gek maken en komt gemakkelijk en schijnbaar onbewogen terug bij zichzelf. En een veertje is licht, vederlicht. Het dwarrelt zorgeloos naar beneden. Laat zich gewillig meevoeren door de wind. Het vindt haar weg, ongestoord blijft het zichzelf. Het hoeft niet sterk te zijn of zich anders voor te doen dan het is. Zij is wat zij is en wordt bewonderd om haar zachtheid. De kern van wat zij is, is een remedie tegen depressie, stress en burn-out. Mentale stugheid overwin je met het tegendeel: mentale flexibiliteit. Wat is daar voor nodig? Voor het ontwikkelen van veerkracht zou je werk moeten verrichten op de volgende vier domeinen. Betekenis vinden, je eigen welzijn, afstand nemen van je gedachten en verbinden.

Wat is er mooier dan van betekenis zijn voor een ander? En ook nog eens betekenis (of zin) te vinden in je eigen leven. Zin te vinden en zin te hebben, geeft je energie en perspectief. Betekenis versterkt je gevoel van eigenwaarde en geeft je een gevoel van vervulling. Betekenis vinden is sterk gerelateerd aan jouw persoonlijke ontwikkeling en is de basis van een ‘rijk’ leven.

‘Wat is er mooier dan van betekenis zijn voor een ander?’

Goed voor jezelf zorgen. Dat lijkt zo gemakkelijk, maar het is allerminst vanzelfsprekend. Je bent waarschijnlijk eerder geneigd om goed voor anderen te zorgen en jezelf min of meer te verwaarlozen. Je eigen welzijn is heel belangrijk. Als je van betekenis wilt zijn voor een ander moet je goed in je vel zitten, anders hou je dat niet lang vol. Zorg voor je lichaam (bewegen, gezond eten, voldoende slapen) en je geest (aandacht beoefenen, mindfulness, introspectie), zodat je kunt ervaren hoe waardevol het is om te geven.

Neem afstand van je (negatieve) gedachten. Relativeer op een gezonde manier. Realiseer je dat veel in je leven je vooral overkomt. Allerlei gebeurtenissen maar ook gedachten overkomen je. Je hebt niet om je gedachten gevraagd, ze komen gewoonweg tot je. Op een bijna magische manier. Sta stil bij je gedachten en laat je er niet door meeslepen. Geniet bewuster van al het mooie dat langskomt en laat de negatieve gedachten maar waaien. Moeilijk, maar heel waardevol. En als je hiermee oefent word je er steeds beter in. Mediatie kan je hierbij helpen.

‘We moeten FYSIEK AFSTAND houden en juist SOCIAAL NABIJ zijn.’

Verbinden is lastig in tijden van corona. Maar toch, we hebben elkaar nodig. Een mens is een sociaal wezen. We hebben het tijdens de coronacrisis vaak over ‘Social Distancing’, maar wat we eigenlijk bedoelen is ‘Physical Distancing’. We moeten FYSIEK AFSTAND houden en juist SOCIAAL NABIJ zijn. Investeer bewust in relaties, niet alleen nu, maar gedurende je hele leven. Reserveer tijd voor je naasten, sluit je aan bij een groep(je), investeer tijd in anderen zonder dat je er wat voor terug wilt. Nogmaals, ervaar de rijkdom van geven.
Veerkracht of mentale flexibiliteit kun je trainen. Je kunt je erin oefenen om mentaal flexibeler te worden door dagelijks bezig te zijn met betekenis, welzijn, gedachten en verbinding. Het gaat niet van de ene op de andere dag, maar door dagelijks aandacht te hebben voor het ontwikkelen van je veerkracht, zul je steeds beter met tegenslag en weerstand kunnen omgaan. Daardoor zullen depressie, stress en burn-out steeds minder vat op je krijgen.

De illusie van afgescheidenheid

‘Whenever you feel like criticizing anyone, just remember that all the people in this world haven’t had the advantages that you’ve had.’ – The Great Gatsby 

Het is een wijze les die het personage Nick Carraway krijgt van zijn vader in de klassieker van F. Scott Fitzgerald. Nick is een tolerante, zwijgzame man met een open geest en dito oor waardoor anderen zich bij hem op hun gemak voelen. Hij is empathisch, geduldig en vriendelijk. Hij is de verteller die observeert wat er gebeurt en zich verplaatst in de ander. De aandacht die hij heeft voor Jay Gatsby, stelt hem in staat de dingen te bezien vanuit een breder perspectief.

Nick bezit die kalme aanwezigheid die wijzen en sommige oude mensen hebben en die kenmerkend is voor een leven in het moment en onbezorgdheid over de toekomst. Het vormt een contrast met de eveneens zwijgzame hoofdpersoon Jay Gatsby die gefocust is op dat ongrijpbare groene licht van Daisy Buchanan’s aanlegsteiger in de verte. ‘De orgastische toekomst die zich jaar na jaar terugtrekt. De hoopvolle belofte die steeds harder doet rennen, de reikende armen almaar verder uitstrekkend in een poging haar te grijpen.’ Het groene licht dat symbool staat voor de hoop zijn grote liefde te schaken. Het vermogen zonder oordeel te zijn, stelt Nick in staat Gatsby te waarderen als mens -inclusief gebreken-, niet als de rijke ongrijpbare gangster die sommigen in hem zien. Je zou kunnen zeggen dat Nick de kenmerken van ‘metta’ bezigt, of wat in mindfulness vriendelijkheid wordt genoemd.

‘Steeds als je wilt oordelen, bedenk dan dat niet iedereen dezelfde kansen heeft gehad als jij.’

Liefdevolle vriendelijkheid is wat de Dalai Lama zijn religie noemt en wat Irene Kyojo Bakker beschrijft als een ‘overstromen van liefde, een warm, teder, zacht en open gevoel.’ Dat gevoel maakt dat je je verbonden voelt met de ander. Relatie en religie stammen van ‘religare’, dat verbinden betekent. Dat gevoel ervaren is niet alleen weggelegd voor romanpersonages of religieus leiders. We dragen die kwaliteit allemaal in ons. Denk aan een moeder die haar kind lief heeft, of aan die momenten in een mensenleven dat je overweldigd wordt door hevige gevoelens van verliefdheid. Het zijn momenten van verbondenheid, van je een voelen met de ander.

Meestal zijn het oprispingen van momentaan geluk. Dat hoeft niet zo te zijn. Je kunt leren liefdevolle vriendelijkheid duurzaam in je leven integreren. Het ‘enige’ dat je hoeft doen, is aandacht geven aan het huidige moment en jezelf verbinden met de ander. Zoals Nick Carraway doet wanneer hij beseft dat Jay Gatsby zijn rijkdom heeft opgebouwd voor het meisje van zijn dromen: ‘Weet je dan niet, dat rijke meisjes niet trouwen met arme jongens, Jay Gatsby?’ Tja. Dat schijnt in de verfilming toch een ander licht op die rijke stinkerd.

‘Vriendelijkheid ontwikkelen is een keuze’

Een oordeel over een ander is gemakkelijk geveld. Nog gemakkelijker is daarvan vrij te raken. Hoe? Door te zien dat je oordeelt. Met het inzicht komt er een barst in het vastgeroeste oordeel, en juist daar komt het licht door naar binnen. Het licht van bewustzijn welteverstaan. Die ontdekking biedt je de mogelijkheid vriendelijk te zijn voor die onuitstaanbare collega die misschien problemen thuis heeft. Doorheen de barst schijnt goedheid. Naar buiten en ook naar binnen, naar jezelf.

Vriendelijkheid ontwikkelen is een keuze. Het is werken aan geluk. Vriendelijkheid op je werk draait om respectvol met elkaar omgaan, iets doen voor een ander, complimenten geven, een luisterend oor bieden. Niet om voor je eigen gewin iets gedaan te krijgen of de laatste roddel te horen, maar om begrip te tonen en je af te vragen wat jij kunt doen. De ander te zien als mens, die -net als jij- gelukkig wil zijn. Wie weet ervaar je dan dat afgescheidenheid niets meer is dan een illusie…

Dit had ik zó niet verwacht..!

We zijn het er vaak gewoon niet mee eens. Met hoe het gaat. Er is een gedachte en je wilt ‘m niet. Er is een gevoel en je wilt ‘m niet. Er is een situatie… en je wilt die niet. Niet zoals het is. Onze onenigheid met wat er is, neemt vele vormen aan. Laten we eens kijken naar hoe het zich uitdrukt in verwachtingen. We kunnen bijvoorbeeld oprecht verbaasd zijn als iets anders loopt dan gedacht. ‘Hoe kan ik me nou zo rot voelen, het gaat juist hartstikke goed de laatste tijd?’ ‘Deze meditatie had me toch rustig moeten maken, maar ik voel vooral onrust nu.’ ‘Hoe kan het nou dat uitgerekend zíj er met hem vandoor gaat?’.

We claimen zelfs dat dingen anders hadden kúnnen gaan of anders hadden móeten zijn. ‘Hier moet ik toch niet zo gefrustreerd over zijn?’ Geen idee, maar frustratie is er toch al? ‘Hoe kan zij hier nou boos om worden, dat begrijp ik echt niet.’ Nee, je begrijpt het misschien niet. Je verwacht het misschien ook niet… maar het is wél zo! For whatever reason(s), die jij waarschijnlijk niet allemaal kent. Als je namelijk alle (echt alle!) variabelen zou kennen die bijdragen aan deze situatie, had je het wel begrepen. Maar dat verandert nog niets aan wat er is. De werkelijkheid gaat ‘z’n eigen gang’ :). Dingen gaan zoals ze gaan. Precies zoals ze gaan. Niet anders. Het stroomt exact zoals het stroomt, inclusief verwachtingen, meningen, gedachten, ideeën, overtuigingen, of gevoelens die er ook bij ontstaan.

‘De bottom line is: we willen er gewoon niet aan, dat dingen precies gaan zoals ze gaan.’

En eigenlijk weet je dat diep van binnen ook wel. Je wéét dat er zoveel meningen en verwachtingen als mensen zijn. Iedereen houdt er, in meer of mindere mate, weer ándere ideeën op na over zichzelf en de wereld. Soms zelfs tegenovergestelde gedachten. ‘Natuurlijk is hij boos, je snapt toch wel dat, blablabla…’. De grap is dat het dus helemaal niet uitmaakt wat je ervan verwacht had. Iemand IS boos. Nou en? En jij vindt dat niet leuk, of je bent ook boos. Nou… en? Het is pas een probleem als je vindt dat het er niet mag zijn. Je kunt er van alles van vinden en van denken en dat gebeurt ook. Jouw mening heb je ook niet gemaakt, right? Die ontstaat. De bottom line is: we willen er gewoon niet aan, dat dingen precies gaan zoals ze gaan. We willen vasthouden aan het idee dat er een ‘ik’ is die de touwtjes in handen heeft (met daaraan gekoppeld dat er dus anderen zijn die dat ook hebben). Dat dingen anders hadden kúnnen zijn.

Zodra je opmerkt dat je in gevecht bent met wat er is, kan er wat veranderen… Dan is er een kans om te ervaren wat er te ervaren valt. Maar onze neiging is: erover nadenken. Vastgrijpen. Bijvoorbeeld door er met anderen over te praten. Vooral met mensen die het met ons eens zijn. ‘Vind jij ook niet dat…?’, ‘Zie ik het nou verkeerd, of is hij gewoon echt een eikel?’, ‘Dat had ik zó niet van hem verwacht’, ‘Hoe kan zij dat nou doen?’, ‘Je mag toch wel verwachten dat…’. Ja, dat mag je wel verwachten, sterker nog, dat gebeurt, daar ga jij niet over. Maar een verwachting is… een verwachting. Jij had (lees: er ontstond) een verwachting en het leven liep even anders. Oftewel, je zat ernaast! Jij zat fout.

Misschien heb je wel een verwachting van dit stukje tekst. Dat het je iets zou moeten brengen of dat het je (nog) niets brengt. Kijk gewoon eerlijk. Verwacht je geluk te vinden buiten jezelf? In een boek? Een nieuw huis? Een geliefde? Een goede vriend? Wellicht denk je, ja maar verwachtingen horen er toch gewoon bij en je ontkomt er toch niet aan? Zou kunnen. Maar dan heeft Adyashanti een mooi recept voor je om gelukkig te zijn:

‘Laat gewoon de eisen, die je aan dit moment stelt, varen.’ 

Eenvoudig? Jazeker. Moeilijk? Ja, ook. Zo voelt het vast. Maar iedere keer dat je een eis stelt aan dit moment –dat het je iets moet bieden of iets weg moet nemen– is er lijden. En realiseer je dat we er krankzinnige ideeën op nahouden. Over hoe ‘het’-zou-moeten-zijn, wat je zou moeten voelen, over liefde, relaties, geluk, vreugde… ‘Hoe kon je me zo laten zitten? Ik vertrouwde je nog zo!’. Echt waar? Vertrouw je iemand? Of, zoals Anthony de Mello zo mooi verwoord, … vertrouw je op het idee of oordeel over diegene? Ben je werkelijk verliefd op iemand? Of op je gekleurde idee van iemand? Hoe fijn dat idee ook is, het blijft een idee, jouw gedachtenconstructie van hoe iemand ‘is’. Kun je overigens überhaupt wel stellen dat je van iemand houdt, als je diegene nodig hebt voor je geluk? Als je diegene niet laat zijn, maar verwacht of eist op een bepaalde manier te zijn? Dat houdt je gevangen in het idee dat je los staat van alles en iedereen om je heen en dat je niet gelukkig kunt zijn zonder dit of dat. Dat er nog iets bij moet. Of iets vanaf. Je bent dan even vergeten dat je al vrij bent. Dat het al heel is. Heel-al. Mooi woord eigenlijk.

Wil je vrijheid? Echt? Laat je verwachtingen varen… varen, als in stromen… net als in meditatie of tijdens mindfulness training. Laat je niet vangen door het idee dat je dat in díe situaties wél kunt en in het ‘dagelijks leven’ niet. Dat is echt maar een idee. Laat het varen. Nu.

Hulp nodig?
Kies je locatie