Wat je zegt, ben je zelf

Taal. We gebruiken het de hele dag door. In gesprekken, in gedachten, in wat we lezen en de films die we zien. Zo gebruiken we ook taal om een beeld van onszelf uit te tekenen. Taal is prachtig. Ze zet beelden om in ideeën en die in gedragsvormen. Taal is ook machtig. Ze brengt mensen samen. Taal is ook beperkt. Want wat er gebeurt als je taal teveel macht geeft, is dat ze jou beperkt. Als ik zeg: ik ben coach, dan krijg ik daar een beeld bij. Ik vul de term ‘coach’ in met allerlei ideeën en verwachtingen over wat een coach is. Vervolgens probeer ik daaraan te voldoen. Wat natuurlijk gedoemd is te mislukken, want in mijn verbeelding houd ik geen rekening met de werkelijkheid.

We hebben onze verbeeldingskracht nodig, evenals het gebruik van metaforen om de wereld en onszelf te begrijpen. Ze kunnen ons echter ook in een bepaalde (denk)richting sturen en de ontwikkeling van andere mogelijkheden beperken. Metaforen benadrukken namelijk bepaalde aspecten en laten andere onderbelicht. Dat komt omdat ideeën geclusterd zijn binnen een taalregister.

Om een voorbeeld te geven: als je een ziekte ziet vanuit de metafoor van oorlog, dan gebruik je woorden uit het oorlogsregister zoals:  ‘vijandige’ cellen, ‘vechten’ tegen de ziekte, ‘aanvallen’, ‘uitroeien’. Je idee van ziekte wordt zodoende als iets negatiefs of slechts gezien dat bevochten moet worden. Daar kunnen weer gedachten uit voortkomen als: “Waarom overkomt mij dit?”, “Waaraan heb ik dit verdiend?”, “Deze ziekte gaat me niet klein krijgen…”. Deze woorden staan bol van spanning. En die spanning laat zich voelen in zowel de geest als het lichaam.

‘Als je zegt wat je bent, sluit je uit wat je ook had kunnen zijn’

 Als je ziekte ziet vanuit de metafoor ‘onbalans’, dan open je een ander taalregister met woorden die vriendelijker zijn. Dat bied de mogelijkheid om ziekte minder vanuit spanning te zien en meer vanuit samenwerking. Je accepteert eerder dat er ziekte is en kunt dan meer vanuit ontspanning kijken wat nodig is om het evenwicht te herstellen. Rust nemen, in plaats van vechten tegen ‘de vijand’. Goed voor jezelf zorgen, wandelen in de frisse lucht, in plaats van een pilletje nemen tegen de hoofdpijn, bijvoorbeeld. De vraag verschuift van: “Hoe ga ik deze ziekte uitroeien?” naar “Wat kan ik doen om in balans te komen en te blijven?”.

Je zelfbeeld bouw je ook op uit taal. Als je zegt “Ik ben sterk”, dan trek je een register open van woorden die jouw beeld van ‘sterk’ bevestigen: woorden als krachtig, standvastig, intelligent, stabiel, gespierd, groot, kleuren dat beeld verder in. En sluiten daarmee andere uit: ‘klein, zwak, meegaand, dom, instabiel, worden dan een no-go. Je identificeert je met ‘sterk’, dus mag je niet ‘zwak’ zijn en dat betekent automatisch dat je vecht tegen zwakte.

Als je zegt wat je bent, sluit je uit wat je ook had kunnen zijn. Leven is altijd in beweging. Beweging is nodig voor groei. Tegen die beweging ingaan en vasthouden aan een idee over jezelf, sluit mogelijkheden voor groei uit. Wees je bewust van je taalgebruik en blijf niet hangen in een vastgeroest idee over jezelf. Kijk naar de mogelijkheden en houd een open blik.