Wat zijn de zes kernprocessen van ACT?

Samenvatting

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) wordt gedreven door zes kernprocessen die samen een hexaflex vormen. Deze processen bevorderen samen onze psychologische flexibiliteit, waardoor je kan leren omgaan met innerlijke obstakels. Met die leidraad kan je een leven leiden dat in lijn ligt met je waarden. We zullen elk kernproces behandelen in dit blog.

De Hexaflex

ACT is een vernieuwde vorm van cognitieve gedragstherapie en heeft als fundament 6 kernprocessen die de rode draad vormen in de methodiek. De zes kernprocessen van ACT zijn:
1. Acceptatie en bereidheid
2. Defusie
3. Observerende Zelf
4. Hier en nu
5. Waarden
6. Toegewijde Actie

ACT helpt je in jouw situatie door middel van de unieke combinatie van deze zes kernprocessen, zodat je verlichting en betekenis kan vinden in turbulente tijden.

Kernproces 1. Een Reis naar Acceptatie

De meeste mensen hebben de neiging om negatieve gevoelens te ontwijken. Dit is een normale reactie, aangezien het diepgeworteld in onze hersenen zit. Vanuit onze evolutie zijn we gevoelig geworden voor gevaar en negatieve gevoelens zijn voor ons lichaam een signaal van gevaar. Ons lichaam denkt dus eigenlijk dat we worden geconfronteerd met een levensbedreigende situatie, zoals een tijger die voor ons staat te grommen. De eerste reactie die onze hersenen dan aandient, is wegrennen voor het gevaar.

Het is dus heel normaal dat we onze negatieve gevoelens proberen te ontwijken. Alleen worden we vandaag de dag vaak niet meer geconfronteerd met levensbedreigende situaties. Het is dus niet nodig om weg te rennen voor onze negatieve gevoelens. Bovendien kan dat ook niet, ze zullen vroeg of laat toch weer opkomen.

Daarom leert ACT ons met dit eerste kernproces dat het belangrijk is dat we onze emoties toe kunnen laten en kunnen omarmen. Door pijnlijke gevoelens en gedachten te accepteren als een inherent deel van het mens-zijn, beginnen we ze niet langer te zien als bedreigingen, maar als ongevaarlijke gebeurtenissen. We nemen dan de kracht terug door betekenisvolle stappen te zetten, ongeacht wat we voelen.

Kernproces 2. Defusie: Ontsnappen aan de greep van gedachten

Iedereen herkent wel het kritische stemmetje die in ons hoofd aanwezig is. Deze stem kan erg overweldigend zijn en kan mensen een laag zelfbeeld geven en gevoelig maken voor angst en depressie. Dit kritische stemmetje probeert ons te helpen door problemen op te merken, zodat we ons kunnen voorbereiden op die problemen. Maar in werkelijkheid creëert het alleen maar problemen die er niet hoeven te zijn. Dit maakt ons leven lastiger doordat het veel energie kost en het onze gemoedstoestand onnodig verslechtert.

Als je merkt dat je veel in de greep bent van dat kritische stemmetje, dan kan cognitieve defusie een krachtige rol spelen in je leven. Met defusie leer je afstand te nemen van je gedachten en ze te zien voor wat ze echt zijn: voorbijgaande mentale gebeurtenissen. Zoals wolken die voorbij drijven aan de lucht, komen en gaan ook onze gedachten.

Op deze manier leer je in te zien dat het kritische stemmetje vaak niet de waarheid spreekt. Je krijgt dan de kracht weer terug om te kiezen wat je met je gedachten doet; gebruiken als ze nuttig zijn, en laten wanneer ze je in de weg zitten.

Kernproces 3. Hier en nu: Verankerd in het Huidige moment

In onze snelle en hectische wereld is het gemakkelijk om gevangen te raken in zorgen over de toekomst of spijt van het verleden. Het proces van ‘Hier en nu’ leert je om in het huidige moment aanwezig te zijn, elk moment volledig te ervaren, of het nu zoet of bitter is.

We proberen vaak bepaalde dingen te veranderen die in het verleden zijn gebeurd of overmatig op de toekomst te anticiperen. Het lastige hieraan is, dat zowel het verleden als de toekomst niet echt bestaan. Je leven zal altijd in het huidige moment zijn. Maar ons hoofd creëert het verleden en de toekomst. Door in het hier en nu te komen, kunnen we bewuste keuzes maken in het huidige moment: de plek waar alles gebeurt. We nemen onze energie dus terug uit het verleden en de toekomst om vanuit het nu te kunnen handelen. 

Kernproces 4. Observerende zelf: Ik ben meer dan mijn beleving

Het vierde kernproces gaat over het vinden van een diepere identiteit dan de mentale gebeurtenissen die we ervaren. Met dit kernproces van ACT leer je te begrijpen dat je niet vastzit aan rollen, verwachtingen, gedachten of overtuigingen die je hebt. We hebben allemaal die diepere, stabiele ‘ik’ – onze observerende zelf – die niet verandert. Zelfs niet in de moeilijke en chaotische momenten van ons leven. Door je te verbinden met deze diepere identiteit, kan je meer stabiliteit en veiligheid ervaren die je helpt om door turbulente perioden van je leven heen te gaan.

Kernproces 5. Waarden: Je richting bepalen

De meeste mensen die de vraag krijgen ‘Wat zijn je vijf belangrijkste waarden?’ kunnen hem niet 1-2-3 beantwoorden. Het kan moeilijk zijn om te bepalen wat we écht willen in het leven. Met ACT leer je stilstaan wat je nou echt belangrijk vindt, wat je drijft, waar je voor uit je bed wil komen. Op allerlei gebieden van je leven kan je met ACT uitvinden wat je waarden zijn, in bijvoorbeeld je relaties, carrière en persoonlijke groei.

Kernproces 6. Toegewijde actie: Het belopen van je pad

Het is een ding om je waarden te identificeren, maar de verandering vindt plaats op het moment dat je gaat leven naar die waarden. Dit zesde kernproces gaat daarom over toegewijde actie: het nemen van concrete acties in lijn met je waarden. Het gaat om het dagelijks nemen van kleine stappen in lijn met wat echt belangrijk voor je is, zelfs als het een uitdaging is. In dat proces kan je allerlei moeilijkheden tegen gaan komen, waar je mee om kan gaan door middel van de andere kernprocessen. 

Conclusie

De zes kernprocessen van ACT vormen een krachtig hulpmiddel dat ons niet alleen helpt om veerkrachtig om te gaan met uitdagingen, maar ook om een rijk, zinvol leven te leiden. Door deze processen te omarmen, kunnen we leren dansen met de uitdagingen die op ons pad komen, in plaats van ze te vermijden. Wil je uitzoeken wat ACT kan toevoegen in jouw leven? Plan dan een vrijblijvend adviesgesprek in.