Hoe is ACT therapie ontstaan?

Samenvatting

Acceptance & commitment therapy (ACT) is ontstaan uit de behavioristische traditie en heeft zich ontwikkeld tot een derde-generatie gedragstherapie. Het combineert traditionele gedragstherapeutische technieken met mindfulness en acceptatie. Steven Hayes is de grondlegger van ACT en heeft de methode een sterke wetenschappelijke basis gegeven.

Behaviorisme: het ontstaan van Gedragstherapie

Het behaviorisme heeft de basis gelegd voor gedragstherapie. Het behaviorisme is een psychologische stroming die zich richt op het bestuderen van waarneembaar gedrag. Wetenschappers als B. F. Skinner en Ivan Pavlov zijn de grondleggers van deze stroming. Vanuit het behaviorisme ontstond er de eerste generatie gedragstherapie, waarin werd geloofd dat verandering van problematiek geheel ligt in het veranderen van gedrag.

Cognitieve Revolutie: het ontstaan van een nieuwe golf

In verloop van tijd is er een stroom van wetenschap ontstaan waarin de belevingswereld van de mens ook als belangrijk werd gezien rondom hulpverlening. Dit wordt ook wel de cognitieve revolutie genoemd. Deze cognitieve revolutie bouwde voort op het behaviorisme, en hieruit ontstond de tweede generatie gedragstherapie. Een voorbeeld is de klassieke cognitieve gedragstherapie (CGT) die werd ontwikkeld door Aaron Beck. Binnen de tweede generatie gedragstherapie is het doel voornamelijk symptoomverlichting. Een van de manieren hoe dit wordt gedaan is het ombuigen en vervangen van niet-werkende gedachten.

Het ontstaan van ACT: de derde generatie gedragstherapie

In de vroege jaren ’90 begon Steven C. Hayes een voorloper op dit gebied, de fundamenten van ACT te leggen. ACT is een derde generatie gedragstherapie, die een holistische kijk op de menselijke ervaring introduceerde. Het erkent het belang van emoties, gedachten, en gevoelens, maar in plaats van ze te ‘corrigeren’, leert men in ACT therapie individuen om emoties toe te laten en te accepteren, en afstand te nemen van gedachten. ACT therapie onderscheid zich dus in type benadering vergeleken met de tweede generatie methodieken aangezien acceptatie van symptomen voorop staat in tegenstelling tot symptoomvermindering. Tegelijkertijd is gedragsverandering wel een belangrijk onderdeel van ACT wat juist weer aansluit met het klassieke behaviorisme. Alleen wordt er dan wel rekening gehouden met de interne beleving.

Mindfulness en Acceptatie

Een centraal element van ACT therapie is het gebruik van mindfulness en acceptatietechnieken. In plaats van te vechten tegen ongewenste interne ervaringen, moedigt ACT mensen aan om deze te accepteren. Het gaat hierbij niet om passiviteit, maar om een bewuste keuze om aandachtig naar binnen te kijken zonder oordeel. Deze acceptatie creëert ruimte voor verandering en groei. Hoe veel energie verspillen we wel niet met het vermijden, veranderen en verminderen van onze problemen? Door niet tegen de stroom in te gaan, maar met de stroom mee, openen we meer ruimte voor andere dingen. Dingen die er toe doen. Tegelijkertijd wanneer we met de stroom mee gaan als het gaat om emoties en gedachten, worden ze juist beter! Het is juist de intentie van acceptatie die zorgt voor de verlichting van onze beleving.

Het ontstaan van een nieuw concept: Psychologische Flexibiliteit

Het uiteindelijke doel van ACT therapie is het bevorderen van psychologische flexibiliteit. Psychologische flexibiliteit is een term die Steven Hayes heeft gebruikt en gekoppeld aan ACT, in het bijzonder de hexaflex. Met deze term bedoelt hij het vermogen om in het heden te zijn, open te staan voor ervaringen en te handelen volgens persoonlijke waarden, zelfs in aanwezigheid van moeilijke emoties of gedachten. ACT beweert dat het verhogen van deze flexibiliteit helpt bij het omgaan met psychologische pijn en het leiden van een betekenisvol leven.

Conclusie

Acceptance & commitment therapy (ACT), ontstaan vanuit de wortels in het behaviorisme, heeft de psychologische wereld verrijkt met zijn unieke kijk op behandeling. Door afstand te nemen van pure symptoomvermindering en in plaats daarvan te focussen op het vergroten van psychologische flexibiliteit, heeft ACT therapie een waardevolle plek veroverd in de therapeutische gemeenschap.