MCT (metacognitieve therapie), wat is het?

Samenvatting

MCT (metacognitieve therapie) is een innovatieve benadering in de psychologie die zich richt op de manier waarop we denken over ons eigen denkproces. In MCT wordt er niet gefocust op de inhoud van gedachten en de patronen die daar in terugkomen. In plaats daarvan concentreert MCT zich op de overtuigingen, attitudes en kennis die we hebben over denken en verbonden strategieën zoals piekeren. Het doel is om cliënten te helpen een gezondere relatie met hun gedachten te ontwikkelen en niet om de inhoud van de gedachten te veranderen.

Het fundament van MCT

In MCT draait alles om ons ‘denken over denken’. Waar veel traditionele therapieën zich richten op de inhoud van gedachten, focust MCT zich meer op de manier waarop we met onze gedachten omgaan. Dit kan een baanbrekende verschuiving zijn in de benadering van mentale problemen. MCT is onderdeel van de derde stroom van cognitieve gedragstherapie en wordt vaak door psychosociale therapeuten gebruikt.

Drie niveaus van denken in MCT

Niveau 1: Ons denkproces is constant gevuld met een stroom aan gedachten, variërend van positief tot negatief. Dit is een inherent kenmerk van het menselijk bewustzijn, en deze voortdurende stroom is onvermijdelijk. Het doel van MCT is dus ook niet om deze stroom te stoppen of te veranderen.

Niveau 2: Hier vinden bewuste en onbewuste denktechnieken plaats, zoals analyseren, piekeren, zorgen maken. Onder dit niveau vallen ook juist de vermijdingsstrategieën van gedachten. Het ontwijken en onderdrukken van gedachten. Het is een niveau waar we actief strategieën toepassen in relatie tot onze gedachten.

Niveau 3: Dit is het overkoepelende denkniveau waar we bepaalde overtuigingen, attitudes en kennis vasthouden over ons denkproces. Je hebt kennis van bepaalde strategieën waar je uit kan kiezen. Vervolgens heb je overtuigingen en attitudes die bepalen welke strategie je gebruikt of goed zijn om te gebruiken. Zo kan je geloven dat diep nadenken helpt bij het aanpakken van problemen of dat je je piekergedrag niet kan beheersen. Deze diepgewortelde overtuigingen en attitudes kunnen invloed hebben op de hoeveelheid tijd die je besteedt (of juist niet) aan bepaalde gedachten en gevoelens. Deze kennis, overtuigingen en attitudes worden ook wel metacognities genoemd in MCT.

Hoe onderscheidt metacognitieve therapie zich?

Bij veel therapieën, zoals cognitieve gedragstherapie, ligt de focus op het veranderen van negatieve gedachtepatronen. De MCT gaat een stap verder: het doel is niet per se het veranderen van de gedachten zelf, maar het veranderen van onze relatie tot die gedachten. Deze benadering ziet gedachten niet als feiten, maar als mentale gebeurtenissen die we kunnen observeren zonder erdoor te worden beheerst. Tijdens therapiesessies ga je dus ook nauwelijks in op wat de gedachten zeggen over jou of je situatie. Natuurlijk begrijpt de therapeut maar al te goed dat deze gedachten wel kunnen dwarsliggen. Maar juist door je relatie tot de gedachten te veranderen, zullen de gedachten ook minder gaan dwarsliggen.

Toepassen en effectiviteit van MCT

Deze benadering is bijzonder effectief gebleken voor mensen die last hebben van chronisch piekeren, angststoornissen en depressie. Het idee is dat problematische overtuigingen over ons eigen denken bijdragen aan deze problemen. Bijvoorbeeld, iemand die gelooft dat piekeren helpt bij het vinden van oplossingen, zal waarschijnlijk veel piekeren, ook al zorgt dit voor stress en angst.

Enkele overtuigingen en attitudes (metacognities) die binnen MCT worden aangepakt, zijn:

  • Gedachten zijn gevaarlijk en moeten worden gecontroleerd.
  • Piekeren is een manier om problemen op te lossen.
  • Ik heb geen controle over mijn piekergedrag of over mijn excessief zorgen maken

Door deze overtuigingen te onderzoeken en uit te dagen, kunnen cliënten leren om hun gedachten op een nieuwe en gezondere manier te benaderen. Dit kan resulteren in een verlichting van problematiek als depressie, angst en overmatige stress.

De kracht van bewuste keuzes in  metacognitieve therapie

Een belangrijk onderdeel van MCT is het stimuleren van zelfobservatie. In plaats van te reageren op elke gedachte die in je opkomt, leer je met MCT om een stap terug te doen en de gedachte te observeren. Dit geeft ruimte voor keuze: reageren we op de gedachte, of laten we hem voorbijgaan? Misschien denk je nu wel: ‘Het kan niet zo simpel zijn.’. Toch is dit stapje bewustwording vaak cruciaal in het verminderen van dwarsliggende strategieën als piekeren en overmatig zorgen maken. Een therapeut kan je in dat proces begeleiden. Ben je benieuwd of deze methodiek ook voor jou waarde kan bieden? Bezoek dan deze pagina.

Conclusie

MCT is een vernieuwende benadering die cliënten helpt een gezondere relatie met hun gedachten te ontwikkelen. Door te focussen op de metacognities die we hebben over ons eigen denkproces, biedt metacognitieve therapie een nieuwe invalshoek in de behandeling van mentale problemen, zoals depressie en angst.

Lees meer artikelen
16 oktober, 2023

Metacognities, wat houden ze in binnen metacognitieve therapie?

Metacognities spelen een centrale rol in metacognitieve therapie (MCT). Metacognities zijn de overtuigingen, attitudes en kennis die we hebben over onze gedachten en over strategieën aangaande denken en voelen. Deze overtuigingen, attitudes en kennis kunnen negatief zien (zoals: ik kan het piekeren niet stoppen) of positief (zoals: piekeren helpt me om me voor te bereiden). In MCT focus je je voornamelijk op deze overtuigingen in het omgaan met piekeren en omliggende strategieën. Door de overtuigingen uit te dagen, kan je dit soort maladaptieve strategieën verminderen en je levenskwaliteit vergroten.

Lees verder
29 september, 2023

ACT en MCT: wat is het verschil?

ACT (Acceptance & commitment therapy) en MCT (Metacognitieve therapie) zijn beiden derde generatie gedragstherapie benaderingen, maar verschillen in hun focus en technieken. Terwijl ACT gericht is op acceptatie en het zetten van betekenisvolle stappen, legt MCT de nadruk op het veranderen van metacognitieve overtuigingen die denkstrategieën beïnvloeden. Hoewel ze overeenkomsten delen, hebben ze verschillende elementen die een centrale rol spelen.

Lees verder
28 september, 2023

Kunnen ouderen positieve effecten behalen uit ACT therapie?

Het toepassen van ACT therapie bij ouderen kan veel voordelen bieden, gezien de unieke uitdagingen waarmee deze leeftijdsgroep wordt geconfronteerd. De focus van ACT op acceptatie en waardegericht leven kan bijzonder waardevol zijn voor senioren. ACT helpt ouderen adaptief te zijn rondom de onvermijdelijke veranderingen in het leven, helpt ze nieuwe betekenis te cultiveren en leert ze omgaan met de moeilijke ervaringen van het leven.

Lees verder
Hulp nodig?
Kies je locatie